Çocuklar Anne-Babalarından Neleri Duymak İster?
Çocuklar ailelerin besledikleri şekle bürünür. Duygusal, bilişsel ve sosyal gelişimleri anne babaların davranış biçimleriyle yakından ilişkilidir.
Bir yetişkin olarak çocukluk anılarınızı düşündüğünüzde gözünüzde neler canlanıyor?
Anne ve babanızı nasıl tanımlarsınız?
Çocukluk yıllarınızı düşündüğünüzde size karşı tutumları nasıldı?
Soruların cevapları herkes için farklı duygular barındırıyor olabilir. Fakat çocukların ihtiyaç duydukları şeyler temelde çok benzerdir. Sağlıklı, mutlu, sorumluluk sahibi, potansiyeline uygun davranabilen, uyum sağlama becerisi yüksek, sorun çözebilen ve alternatifleri düşünebilen çocuk yetiştirebilmek için size 6 önerim olacak.
1- Övgü Sözleri
Çocuğunuz takdir edeceğiniz bir şey mi yaptı. “Seninle gurur duyuyorum, sen çok akıllı bir çocuksun” gibi ifadeler yerine başarıya nasıl ulaştığını ifade eden yüreklendirici sözler daha faydalı ve uzun ömürlü olabilir. Çocuklar için davranışların devamlılığını sağlamada övgüler oldukça önemlidir. Fakat benlik algısı için gerçekçi olmak da son derece önemlidir.
“Ders çalışma gayretini gördüğüm için çok mutluyum. Sabır ve azimle çalışmaya devam etmen ve pes etmemen harika” veya “evi temiz tutma konusundaki gayretini beğendim”.
Yaş küçüldükçe çocukların övgüyle geliştiğini görürüz. Attığı ilk dengeli adım, çıkardığı doğru sözcükler veya ilk iki ayak üzerinde zıplaması. 24 ile 36 ay arasındaki çocuklar bu davranışlar oldukça önemli ve bağımsızlığı destekleyicidir. Fakat yaşın ilerlemesi ile övgünün çocuk için anlamı değişebilir.
Burada anne babaların oldukça hassas ve dengeli davranması gerekmektedir. Gelişim aşamasındaki bebeklerde övgü davranışın pekişmesinde işe yarasa da yaşın ilerlemesi ile aşırı övgü çocuğun motivasyonunu artırmak yerine onu zedeleyebilir.
Özellikle sonuçlara ilişkin aşırı övgü çocuğun gözünde anne babanın beklentilerinin çok yüksek olduğu düşüncesine neden olabilir. “Harikasın, muhteşem yaptın, sınıfındaki en yüksek notu aldın, müthişsin” gibi abartılı ve doğrudan davranışın sonucuna odaklanan övgüler çocuğun ancak her zaman en iyisini yaparsa sevileceğini, her şeyi kusursuz yapması gerektiğini düşünmesine sebep olabilir. Asla aşamayacağı bir çıtadan ya da aynı övgüyü alacak kadar beceremeyeceğinden korkusu kaygılı olmasına neden olabilir. Ayrıca aslında başarılı olduğu şeylerin bile yetersiz olduğu inancıyla kendini başarısız hissederek hem başarılarının keyfini çıkarmaktan mahrum kalır hem de kendine olan güveni azalır.
2- Yaptığın davranışı onaylamasam da seni seviyorum.
Çocukken siz ebeveynlerinizin onaylamadığı bir davranışta bulundunuz mu?
Bağırarak ağlamak, sinir krizi geçirmek, öğretmenlerine veya arkadaşlarına saygısızlık yapmak, evi dağıtmak, sorumluluklarını yerine getirmemek gibi nedenlerle anne babalar çocuklarına makul ölçüde kızabilir veya incinebilirler.
Küçük yaştaki çocuklar anne babalarının söz ve davranışlarının ciddiyetini anlamasalar da anne babalarının onlara yaklaşım şekli uzun vadeli olumsuz sonuçların ortaya çıkmasına neden olabilir. “Senden utanıyorum, hayal kırıklığısın, başkalarının çocukları ne kadar uslu, sen ele avuca sığmıyorsun” gibi incitici sözler çocukların kendilerini rezalet bir durumda olarak algılamasına sebep olabilir. Sevilmemeye dair güçlü bir inanç oluşturabilirler.
Bunun yerine endişelendiğiniz şeyleri dile getirerek daha sevgi dolu bir yaklaşım uygulamanızı öneriyorum. Ne olursa olsun onları sevemeye devam edeceğinizi, onları kabul ettiğinizi ve değerli olduklarını hissettirin. Fakat bu olumsuz ve uygun olmayan davranışları yapabilecekleri anlamına gelmiyor. Hangi davranışı hatalı ise sakin bir şekilde doğrudan davranışa ve davranışın olumsuz sonuçlarına odaklanın. Bu davranışın sonuçlarını açıklayın ve uygun alternatif tepki ve davranışlar üzerinde konuşun.
3- Bu konuyu beraber çalışmaya ne dersin?
Çocuklarınız pek çok zorlukla karşılaşabilir. Buna uygun bir cevap bulmak konusunda da desteklenmeye ihtiyaç duyabilirler. Örneğin ayakkabılarını bağlayamadığında anne ve babalar için bu davranışı çocuklarının yerine yapmak daha cazip gelebilir. Bu sayede çocuklarını desteklediklerini düşünebilirler. Fakat bu durumda çocuklarınızın olumlu gelişimini engelliyor olabilir ve onları son derece bağımlı hale getiriyor olabilirsiniz.
Kendi başlarına bir şeyler yapabilmeye dair güven duygusu engellenebilir. Ancak yardım teklifinde bulunmamak da doğru bir yaklaşım olmayacaktır. Bunun yerine hedeflerine ulaşmaları için ne yapmaları gerektiğini söyleyerek onlara rehberlik edin. Yanlarında olun ve görev üzerinde birlikte çalışın, yaptıklarından mutlu olmaları için makul miktarda çaba göstermelerine izin verin.
4- Okul servisi gelmek üzere iki dakika daha beklemeli miyim?
Çocuğunuzun bir davranışı yapması için ona iki seçenek arasında seçim yapma yanılsaması vermek, çocuğun talimat almasına kıyasla daha az inatlaşma ve meydan okumayı sağlayacaktır. Bu oyun zamanı, iki sebze yemeği arasından birini seçmek veya diş hekimine gitme zamanı gibi şeyler için de geçerlidir. Bunun yerine “şimdi buraya gel” gibi talimat verirseniz isteklerinizi kabul etmeleri daha zor olacaktır.
5- Seni dinliyorum.
Kendinizi düşünün ve sürekli birileri bir şeyler yapmanızı istiyor ve size ders veya nasihat veriyor. Ama sizi dinlediğine çok az tanıklık ediyorsunuz.
Bu durumda nasıl hissedersiniz?
Çocuklar veya genç yetişkinler için onlara ders vermek her zaman yardımcı veya motive edici olmayabilir. Dahası durumu iyice kötü bir noktaya taşıyabilir. Ters etkiye yol açabilir ve zihinsel sağlıklarını kötüleştirebilir. Çocukların ilgi odağı olmalarını sağlamak ve söyleyeceklerini dinlemek ise ebeveyn ve çocuk arasında daha sağlıklı bir yolu besleyebilir. Aynı zamanda onlarla bağınızı da güçlendirip derinleştirebilir. Onların kendilerine güven duymasını sağlayabilir ve düşüncelerinin değerli olduğu hissini yaşatabilirsiniz.
6- Bunu nasıl yaptığını bana gösterebilir misin?
Bazen çocuğunuz gurur duyacağı şeyleri kendi isteğiyle yapabilir.
İster bir bulmacayı çözmüş ister harika bir sihir numarası yapmış ya da bahçeye çiçek tohumları ekmiş olsun, çocuğunuzun bu davranışlarını cesaretlendirmek ve bu davranışlardan övgü ile bahsetmek, onun özgüvenini ve benlik duygusunu geliştirmeye yardımcı olacaktır.
Sonuçlar özellikle etkileyici olmasa bile, çabayı övmek çocuğunuzu motive edebilir ve ona gelecekteki zorlukları saygı ve güvenle üstlenmeleri için iyimser bir zihniyet verebilir.
Bunları da beğenebilirsiniz
